بازارهای مالی، سرشار از نوسان هستند و موجهای سهمگین آنها با یک حرکت، ارزش پول و داراییهای سست را خرد میکنند. در این میان، ساحل امنی به نام طلا وجود دارد که افراد باهوش حتی از زمان باستان برای فرار از دست فراز و فرودهای مالی و اقتصادی به آن پناه میبردند. در زمان حال، طلا نه تنها به عنوان یک فلز گرانبها بلکه شاخصی اقتصادی و اجتماعی هم شناخته میشود؛ اما چه چیزی باعث میشود که این فلز همچنان در بازارهای مالی جایگاه ویژهای داشته باشد؟ در این مقاله، با نگاهی به تاریخچه آن، عوامل موثر بر قیمت طلا و تحلیل آینده این فلز در بازارهای مالی به دنبال پاسخ این پرسش، میگردیم. تا پایان این بررسی طلایی با ما همراه باشید.
تاریخچه طلا؛ از دوران باستان تا پایان استاندارد طلا
طلا در دوران باستان به دلیل کمیابی و ارزش ذاتی خود، نمادی از ثروت و قدرت بود. در بسیاری از تمدنهای باستانی، از طلا در قالب واحد پول و وسیلهای برای مبادله کالاها استفاده میکردند. اولین سند تاریخی ورود طلا از آفریقای غربی به فرهنگهای مدیترانهای باستانی به قرن پنجم قبل از میلاد برمیگردد. روند تجارت با طلا در آفریقای غربی تا قرون وسطی ادامه پیدا کرد و امپراتوریهای بزرگی مانند «مالی» و «غنا» از این شیوه تجاری استفاده کردند. در آن زمان، طلا یکی از کالاهای اصلی مبادله با نمک، عاج و بردگان بود و راه خود را به سمت سکههای طلای جنوب اروپا باز کرد.
در تمدنهای باستانی مانند مصر و امپراتوری روم هم استفاده از طلا به عنوان واحد پول، نه تنها به توسعه اقتصادی و فرهنگی این مناطق کمک کرد، بلکه روی شکلگیری ساختارهای اجتماعی و فرهنگی آنها هم تاثیر گذاشت.
اولین استفاده از طلا به عنوان سکه ضرب شده، به قرن هشتم قبل از میلاد در آسیای صغیر برمیگردد. این سکهها معمولا از آلیاژ طبیعی طلا و نقره ساخته میشدند و شکل نامنظمی داشتند. در مصر باستان، خبری از سکه نبود. در عوض، حلقههای استاندارد طلا با وزن مشخص به عنوان واحد پول مورد استفاده قرار میگرفتند. کوچکترین واحد این حلقهها «دبن» معادل ۱۲ «شات» بود و بزرگترین واحد، «شات» حدود ۹۰ گرم وزن داشت.
ماجرای سیستم طلا در دوران مدرن
سیستم طلا یک سازوکار پولی بود که در آن ارزش ارزهای کشورها به مقدار مشخصی از طلا مرتبط میشد. به زبان ساده، این سیستم به کشورها اجازه میداد تا پول کاغذی خود را به مقدار ثابتی از طلا تبدیل کنند. استاندارد طلا از این موضوع هم فراتر رفت و با قرار دادن دلار به عنوان یک ارز جهانی قابل تبدیل به طلا، معیاری جهانی را برای افزودن اعتبار به تجارت و سرمایهگذاریهای جهانی به وجود آورد. این سیستم باعث افزایش ثبات ارزها و جلوگیری از چاپ بیشازاندازه پول توسط دولتها میشد.
با وجود تمام مزیتها، سیستم استاندارد طلا محدودیتهایی هم داشت. مهمترین آنها ارتباط ثابت بین ارز و طلا بود که انعطافپذیری بانکهای مرکزی را برای پاسخ به نوسانهای اقتصادی، محدود میکرد و به نوبه خود مشکلات اقتصادی بیشتری را به وجود میآورد.
استاندارد طلا در سال ۱۹۷۱ توسط رئیسجمهور وقت آمریکا به طور کامل کنار گذاشته شد. در روزگار ما هیچ کشوری از استاندارد طلا استفاده نمیکند و ارزها به صورت فیات (پول بدون پشتوانه) هستند.
چه فاکتورهایی روی قیمت طلا تاثیر میگذارند؟
با وجود ثبات ارزش کلی در طلا، قیمت این فلز گرانبها تحت تاثیر عوامل گوناگونی قرار میگیرد و دچار نوسان میشود. در این بخش میخواهیم ببینیم که کدام فاکتورها قدرت تاثیر روی ارزش طلا را دارند.
عرضه و تقاضا
یکی از عوامل اصلی تعیینکننده قیمت طلا، عرضه و تقاضای آن است. به طور کلی، وقتی تقاضا برای طلا بالا میرود و عرضه ثابت میماند یا کم میشود، قیمت آن افزایش مییابد. برعکس، وقتی عرضه طلا بیشتر میشود و تقاضا ثابت میماند یا کاهش مییابد، قیمت طلا پایین میآید. عرضه و تقاضای طلا، تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار میگیرند. به موارد زیر توجه کنید.
عوامل موثر روی عرضه طلا
عوامل زیر به طور مستقیم اثر خود را روی عرضه طلا نشان میدهند.
- تولید طلا از معدنها یکی از منابع اصلی عرضه طلا است. افزایش یا کاهش این تولید میتواند تاثیر مستقیمی روی قیمت این فلز طلایی داشته باشد.
- بازیافت طلا از محصولات قدیمی و جواهرات هم میتواند به عرضه طلا اضافه کند.
- گاهی وقتها بانکهای مرکزی، بخشی از ذخایر طلای خود را میفروشند. این موضوع میتواند حجم قابلتوجهی از طلا را به جریان بیندازد.
عوامل موثر روی تقاضای طلا
وقتی حرف از عرضه باشد، نقطه مقابل آن یعنی تقاضا هم به میدان میآید. در بخش زیر میخواهیم عواملی که روی تقاضای طلا اثر میگذارند را بررسی کنیم.
- طلا از دوران باستان به عنوان چیزی تزئینی و ارزشمند، نقش خود را در تمدنهای گوناگون بازی میکرد و هماکنون هم میکند. به همین دلیل، تقاضا برای جواهرات طلا در کشورهای مختلف میتواند تاثیر زیادی بر قیمت طلا داشته باشد.
- طلا در صنایع مختلف مانند الکترونیک و پزشکی هم استفاده میشود. با افزایش نیاز به طلا در این بخشها، تقاضا هم افزایش پیدا میکند.
- طلا همیشه نقش خود را به عنوان یک سرمایه گذاری امن، حفظ کرده است. این موضوع به ویژه در زمانی که نمیتوان به بازارهای مالی اطمینان کرد، میزان تقاضای جهانی طلا را افزایش میدهد و قیمت آن را بالا میبرد.
- گاهی بانکهای مرکزی برای تنوع بخشیدن به ذخایر خود، طلا میخرند که این موضوع میتواند تقاضا برای طلا را افزایش دهد.
سیاستهای پولی
سیاستهای پولی تاثیر قابل توجهی روی قیمت طلا دارند. این سیاستها شامل نرخ بهره، تورم، تصمیمهای بانک مرکزی و خرید و فروش اوراق قرضه میشوند. اجازه بدهید نگاهی کوتاه به هر یک از این موارد داشته باشیم.
تاثیر نرخ بهره روی طلا
وقتی نرخ بهره بالا میرود، ارزش دلار افزایش پیدا میکند. این موضوع باعث میشود که طلا جذابیت سرمایهگذاری خود را از دست بدهد. به همین دلیل، معمولا همراه با افزایش نرخ بهره، ارزش طلا کم میشود. برعکس، وقتی نرخ بهره کاهش مییابد، ارزش طلا بالا میرود.
تاثیر تورم روی طلا
سیاستهای پولی که باعث افزایش عرضه پول و تورم میشوند، معمولا افزایش ارزش طلا را به دنبال دارند؛ چون طلا به عنوان یک محافظ ارزش دارایی در برابر تورم عمل میکند و در چنین زمانهایی ارزشش بالاتر میرود.
خرید و فروش اوراق قرضه
وقتی بانک مرکزی، مشغول خرید اوراق قرضه میشود، معمولا بازارهای مالی انتظار تورم بالا، نرخ بهره پایین و کاهش ارزش دلار را میکشند که همه این عوامل دست به دست هم میدهند تا ارزش طلا را بالا ببرند. برعکس این موضوع هم برقرار است؛ یعنی وقتی بانک مرکزی شروع به فروش اوراق قرضه میکند، در نهایت قیمت طلا پایین میآید.
تصمیمهای بانک مرکزی
همانطور که قبلا هم اشاره کردیم، تصمیمهای بانکهای مرکزی در مورد خرید یا فروش طلا میتوانند به طور قابل توجهی بازار طلا را تحت تاثیر قرار دهند.
ارزش دلار آمریکا
معمولا ارزش دلار آمریکا و قیمت طلا با هم رابطه معکوس دارند. این بدان معنا است که وقتی ارزش دلار آمریکا افزایش پیدا میکند، ارزش طلا کم میشود و برعکس. این رابطه معکوس چند دلیل دارد؛ مثلا اینکه همزمان با کاهش قیمت دلار، سرمایهگذاران به دنبال داراییهای جایگزین مانند طلا میروند تا از ارزش داراییهای خود محافظت کنند.
مورد دیگر، قیمتگذاری جهانی طلا به دلار است. طلا در بازارهای جهانی به دلار قیمتگذاری میشود؛ بنابراین، وقتی ارزش دلار بالا میرود، طلا برای خریداران با ارزهای دیگر گرانتر میشود. به دنبال این ماجرا، تقاضا کاهش پیدا میکند که منجر به کاهش ارزش طلا میگردد.
رفتار سرمایه گذاران
نباید رفتار سرمایه گذاران را روی نوسان ارزش طلا دستکم گرفت؛ چون وقتی آنها نگران وضعیت اقتصادی یا سیاسی هستند، تمایل دارند به سمت داراییهای امن مانند طلا تغییر موقعیت دهند. این افزایش تقاضا میتواند ارزش طلا را بالا ببرد.
تغییرات قیمت طلا در طول زمان
رویدادهای مهم زیر در طول زمان، بیشترین تاثیر را روی ارزش طلا گذاشتند. برای درک بهتر تحولات طلا بهتر است از این موارد با خبر باشید.
پایان سیستم برتون وودز (1971)
با پایان یافتن این سیستم، دلار آمریکا به صورت آزاد، شناور شد و نرخ ثابت بین طلا و دلار پایان یافت. این دوره با بحران رکود تورمی در آمریکا همراه بود که زمینه را برای افزایش ارزش طلا در دهه 1970 فراهم کرد و کار را به جایی رساند که در ژانویه 1980 طلا به قیمت حدود 665 دلار رسید.
کاهش قیمت طلا در سال (1999)
در این سال، ارزش طلا به حدود 253 دلار در هر اونس رسید. این کاهش به دلیل عملکرد قوی اقتصاد و افزایش ارزش دلار آمریکا بود که جذابیت طلا را به عنوان سرمایهگذاری جایگزین، کاهش داد. همچنین، عرضه بیش از حد طلا در بازار به دلیل فروش ذخایر طلا توسط چندین بانک مرکزی، به کاهش قیمت کمک کرد.
بحران مالی بزرگ پس از (2008)
این بحران باعث افزایش تقاضا برای طلا به عنوان پناهگاه امن شد و قیمت طلا را از حدود 730 دلار در اکتبر 2008 به 1300 دلار در اکتبر 2010 رساند.
بحران بدهیهای حاکمیتی اروپا (2010-2012)
به دنبال این بحران، نگرانیهایی درباره ثبات منطقه یورو و اقتصاد جهانی به وجود آمد و ارزش طلا را در آگوست 2011 به حدود 1825 دلار رساند.
کاهش تدریجی تسهیل کمی توسط فدرال رزرو (2013-2014)
کاهش تدریجی خرید اوراق بهادار توسط بانک مرکزی، نشاندهنده عادیسازی تدریجی سیاستهای پولی و تقویت دلار آمریکا بود که باعث کاهش 29 درصدی قیمت طلا از 1695 دلار در ژانویه 2013 به 1200 دلار در دسامبر 2014 شد.
همهگیری کووید 19 (2020-2021)
این همهگیری باعث اختلالهای اقتصادی و اجتماعی جهانی بیسابقهای شد و قیمت طلا را از 1575 دلار در ژانویه 2020 به بیش از 2000 دلار در تابستان 2020 رساند.
افزایش قیمت طلا در سال 2024
با عبور از اوج همهگیری، ارزش طلا به محدوده 1700 تا 1900 دلار بازگشت و سپس در اواخر 2023 به حدود 2135 دلار رسید. در آوریل 2024، قیمت این فلز به دلیل افزایش تقاضای چین و نگرانیهای تورمی به بالاترین حد خود یعنی بیش از 2265 دلار در هر اونس صعود کرد.
چه روشهایی برای خرید طلا وجود دارند؟
تا اینجای مقاله، اطلاعاتی را در مورد ارزش طلا با شما در میان گذاشتیم. حالا میخواهیم تمام روشهایی که میتوان با استفاده از آنها طلا خرید را به شما معرفی کنیم.
خرید جواهرات طلا
یکی از راههای ساده برای خرید طلا به قیمت روز، استفاده از طلا فروشیهای معتبر است. شما میتوانید انواع طلاهای نو و دست دوم را از این فروشگاههای جواهرات بخرید. به جز جواهرات زینتی که با اجرت، کارمزد و مالیات همراه هستند، میتوانید به سراغ خرید شمش طلا، طلای آبشده و سکه هم بروید. در این زمینه، حتما از معتبر بودن فروشگاه، مطمئن شوید.
خرید طلا از بورس
اگر تمایلی به خرید و نگهداری از طلای فیزیکی ندارید میتوانید از چند راه در بورس ایران به سرمایه گذاری روی طلا مشغول شوید. این راهها شامل موارد زیر میشوند:
- خرید گواهی سپرده سکه طلا
- خرید واحدهای صندوقهای سرمایهگذاری طلا در بورس اوراق بهادار
- خرید گواهی سپرده شمش طلا از بورس کالا
- خرید و فروش قراردادهای آتی طلا در بورس کالا
- خرید و فروش قراردادهای اختیار معامله سکه طلا (آپشن) در بورس کالا
خرید صندوقهای قابل معامله در بورس طلا
برخی از صندوقهای سرمایه گذاری، به طور ویژه روی طلا تمرکز کردهاند. با خرید واحدهای این صندوقها میتوانید همراه با رشد قیمت این فلز طلایی، سودآوری داشته باشید.
ترید طلا در فارکس
یکی از راههای بسیار سودآور برای معامله طلا و بهرهمندی از رشد قیمت آن در بازارهای جهانی، ترید طلا در بازار فارکس است. برای این کار باید قبل از هر چیز آموزش ببینید، در یک بروکر معتبر حساب معاملاتی باز کرده و آن را به دلار شارژ کنید و در نهایت با آغاز خرید و فروش به سود برسید. درآمد حاصل از این روش خرید و فروش طلا به دلار است و میتواند تحولی در درآمد و حفظ ارزش پولتان ایجاد کند.
آینده طلا چه خواهد بود؟
قیمت طلا در سال جاری یعنی 2024 به چندین رکورد جدید دست یافت. این روند صعودی از مارس ۲۰۲۴ آغاز شد و قیمت هر اونس طلا را به ۲۱۶۰ دلار رساند. طلا، همچنان بیش از ۵۰۰ دلار در هر اونس، بالاتر از سال گذشته، معامله میشود. این افزایش ارزش طلا بیشتر به دلیل روی آوردن سرمایهگذاران به این فلز به عنوان یک پناهگاه در برابر نابهسامانیهای اقتصادی، تورم بالا و ریسکهای ژئوپلیتیکی در اروپا و خاورمیانه است که علاقه به سرمایهگذاری در این فلز طلایی را دوباره زنده کرد. بسیاری از کارشناسها معتقدند که ارزش طلا میتواند در پاییز امسال به دلیل عواملی مانند آشفتگیهای ژئوپلیتیکی و نابهسامانی اقتصادی همچنان افزایش پیدا کند.
برای نیمه اول سال آینده یعنی 2025، همچنان انتظار صعود ارزش طلا وجود دارد و حتی برخی از تحلیلگران بر این باور هستند که طلا میتواند به دلیل تقاضای فیزیکی قوی، به ویژه از سوی چین، با قیمت ۳۰۰۰ دلار یا بیشتر معامله شود. ولی در نیمه دوم سال 2025، انتظار فروکش کردن آتش این قیمت و پایین آمدن آن تا پایان سال به 2175 دلار در هر اونس وجود دارد.
در دراز مدت، طلا همان سفری را طی میکند که از آغاز کشف و استفاده از آن در دوران باستان تا کنون طی کرده است؛ یعنی حتی با وجود نوسان در قیمت طلا، باز هم به عنوان فلزی امن، ارزشمند و قابل اعتماد به ایفای نقش میپردازد.
10 حقیقت جالب در مورد طلا
- از زمان کشف اهمیت طلا، تقریبا 200,000 تن طلا توسط انسانها استخراج شده است.
- طلا در هر هفت قاره زمین وجود دارد.
- از سال 1950 تا به امروز، تقریبا دو سوم طلای موجود در سطح زمین استخراج شده است.
- بر اساس تخمینها 10 میلیارد تن طلا در اقیانوسهای جهان وجود دارند؛ اما به دلیل رقیق بودن، استخراج آن ممکن نیست.
- قدیمیترین جسم طلایی در بلغارستان کشف شد و نشان میدهد که انسانها از 6500 سال پیش با این ماده کار میکردند.
- بزرگترین قطعه طلای موجود (Hand of Faith) نام دارد که در سال 1980 در استرالیا با یک فلزیاب کشف شد و اکنون در لاسوگاس نگهداری میشود.
- از آنجا که طلا تقریبا غیرقابل تخریب به شمار میرود، این فلز گرانبها در طول تاریخ بارها ذوب، تصفیه و دوباره استفاده شده است. این یعنی به احتمال زیاد در گوشواره طلا یا حلقهتان ذراتی از طلای روم باستان وجود دارد.
- تقریبا تمام طلای زمین از برخورد شهابسنگها در 200 میلیون سال پیش به وجود آمدهاند.
- در سال 2008، قیمت طلا برای اولین بار در تاریخ به بیش از 1000 دلار در هر اونس رسید.
- بزرگترین شمش طلای جهان 200 کیلوگرم وزن دارد.
سوالات متداول طلا
آیا در بلندمدت سرمایهگذاری روی طلا سودآور است؟
بله، طلا به عنوان یک دارایی امن، در بلندمدت ارزش خود را حفظ میکند؛ ولی شاید در کوتاهمدت نتوان این موضوع را تایید کرد.
بهترین روشهای سرمایهگذاری در طلا چیستند؟
خرید طلای فیزیکی (سکه و شمش)، صندوقهای سرمایهگذاری طلا (ETF) و ترید طلا در فارکس، چند مورد از بهترین روشهای سرمایه گذاری روی طلا هستند.
چه تفاوتهایی بین سرمایهگذاری در طلای فیزیکی و واحدهای صندوق طلا وجود دارند؟
طلای فیزیکی با اجرت و مالیات همراه است و نیاز به نگهداری دارد، در حالی که طلای کاغذی (مانند ETF) نقدشوندگی بیشتری دارد و نیازی نیست برای نگهداری از آن به زحمت بیفتید.
طلا پناهگاهی امن در روزهای طوفانی اقتصاد
در طول تاریخ، قیمت طلا نوسانهای زیادی داشت که تحت تاثیر تورم، تنشهای ژئوپلیتیکی، عرضه، تقاضا و غیره به وجود آمدند. با وجود این نوسانها، طلا همچنان یک گزینه سرمایه گذاری محبوب برای کسانی است که به دنبال تنوعبخشی به سبد سرمایه گذاری خود و محافظت از ارزش داراییشان در برابر تورم و نابهسامانیهای کلان اقتصادی میگردند.
برای استفاده حداکثری از این ظرفیت طلا، باید اهداف سرمایه گذاری و تحمل ریسک خود را به دقت بررسی کنید تا شاهد رشد داراییهای طلایی خود باشید. در این میان، با توجه به وجود تورم و چالشهایی که در ایران وجود دارند، ترید طلا در فارکس هم یکی از گزینههای محبوب روی میز شما است. البته به شرطی که با آگاهی، آموزش، کسب تجربه و با مدیریت سرمایه به سمت آن گام بردارید.
حالا شما بگویید
از میان روشهای متنوع خرید طلا، کدام را ترجیح میدهید؟ در بخش نظرات همین مقاله، منتشر خواندن روش شما هستیم.